Giữ gìn di tích Thành Trà Kiệu – trách nhiệm với di sản và tương lai

Trong dòng chảy ngàn năm của lịch sử dân tộc Việt Nam, dải đất Quảng Nam không chỉ nổi tiếng bởi đô thị cổ Hội An hay thánh địa Mỹ Sơn mà còn ẩn chứa nhiều di tích mang dấu ấn đặc biệt của nền văn minh Chăm Pa rực rỡ.

Trong số đó, thành Trà Kiệu – từng được xác định là kinh đô đầu tiên của vương quốc Chăm Pa – là một trong những địa danh giàu giá trị lịch sử, văn hóa và khoa học. Tuy nhiên, trước sự phát triển mạnh mẽ của xã hội hiện đại và nguy cơ mai một di sản, việc giữ gìn và phát huy giá trị của Trà Kiệu không chỉ là trách nhiệm của chính quyền mà còn là mệnh lệnh từ trái tim của mỗi người Việt Nam.

Di tích – nơi lưu giữ ký ức lịch sử dân tộc

Lịch sử là dòng chảy không ngừng, còn di tích chính là những “hòn đảo ký ức” neo giữ quá khứ cho hiện tại và tương lai. Trà Kiệu không chỉ là một phế tích đơn thuần mà còn là “nhân chứng sống” cho một thời kỳ rực rỡ của người Chăm.

Tại đây, thông qua các cuộc khai quật khảo cổ học, người ta đã tìm thấy dấu tích tường thành, nền móng kiến trúc, phù điêu đá, tượng thần và các loại hình gốm sứ – tất cả đều thể hiện trình độ phát triển cao về kỹ thuật, tư duy mỹ thuật và tôn giáo của cư dân cổ.

Việc tìm thấy các biểu tượng của Ấn Độ giáo như thần Shiva, Vishnu, các vũ nữ Apsara, hay các ký tự cổ Sanskrit đã minh chứng rằng Trà Kiệu từng là trung tâm tôn giáo – văn hóa đặc sắc bậc nhất. Nơi đây không chỉ chứng kiến sự hình thành và phát triển của một vương quốc mà còn là điểm giao thoa, tiếp biến giữa văn hóa bản địa và ngoại lai, giữa truyền thống và sáng tạo.

Trách nhiệm với di sản – bổn phận của thế hệ hôm nay

Một quốc gia chỉ thật sự mạnh khi biết gìn giữ và trân trọng những gì thuộc về quá khứ. Di sản văn hóa là linh hồn của dân tộc, là sợi dây nối kết giữa các thế hệ. Thành Trà Kiệu, nếu được bảo tồn đúng mức, không chỉ là nơi nghiên cứu quý giá cho giới khảo cổ học mà còn là điểm đến thu hút du khách trong và ngoài nước. Từ đó, di tích này có thể góp phần phát triển kinh tế địa phương, tạo việc làm và nâng cao nhận thức cộng đồng về bảo tồn văn hóa.

Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều di tích đang đứng trước nguy cơ bị xâm hại bởi sự thiếu hiểu biết hoặc vô tình của con người. Tình trạng xây dựng lấn chiếm, nạn đào trộm cổ vật hay việc không được đầu tư bảo tồn kịp thời đã khiến nhiều di tích trên khắp cả nước, kể cả Trà Kiệu, bị xuống cấp nghiêm trọng. Chính vì vậy, cần có sự vào cuộc mạnh mẽ và đồng bộ của chính quyền, các nhà nghiên cứu, người dân địa phương và toàn xã hội để bảo vệ những gì còn lại.

Văn hóa không chỉ là di tích – mà là bản sắc

Thành Trà Kiệu còn mang một giá trị vượt lên trên vật chất: đó là biểu tượng của bản sắc văn hóa dân tộc. Sự tồn tại của nó giúp khẳng định rằng đất nước Việt Nam không chỉ có một nền văn minh Đại Việt lâu đời, mà còn là cái nôi hội tụ và lan tỏa của nhiều nền văn hóa khác như văn hóa Chăm Pa, văn hóa Sa Huỳnh, hay văn hóa Óc Eo.

Thành Trà Kiệu không chỉ kể câu chuyện của người Chăm – một dân tộc anh dũng và tài hoa – mà còn phản ánh tinh thần cởi mở, tiếp nhận và phát triển trong sự giao thoa văn hóa của dân tộc Việt Nam nói chung. Qua những hoa văn, họa tiết và kiến trúc tại đây, người ta thấy rõ được sự tôn thờ cái đẹp, lòng thành kính với thần linh và khát vọng hướng về vĩnh cửu – điều vốn là đặc điểm chung của các nền văn minh nhân loại.

Phát triển du lịch gắn với bảo tồn di tích – hướng đi bền vững

Ngày nay, khi du lịch trở thành ngành công nghiệp không khói đầy tiềm năng, việc khai thác giá trị của di tích Thành Trà Kiệu theo hướng bền vững là một bài toán cần được giải quyết khéo léo. Phát triển du lịch di sản không đơn thuần là xây dựng điểm đến, mà là kể lại câu chuyện lịch sử một cách hấp dẫn, lồng ghép yếu tố giáo dục và bảo tồn vào từng trải nghiệm của du khách.

Trà Kiệu có thể trở thành điểm dừng chân lý tưởng trong tuyến du lịch “di sản miền Trung”, kết nối cùng tour Mỹ Sơn – Hội An – Huế. Việc đầu tư xây dựng trung tâm giới thiệu di tích, thuyết minh đa ngôn ngữ, phục dựng mô hình 3D, tổ chức lễ hội truyền thống… sẽ làm sống dậy không gian xưa và góp phần đưa Trà Kiệu ra khỏi “cái bóng lãng quên”.

Bạn có thể tham khảo tour Mỹ Sơn 1 ngày

Thành Trà Kiệu không chỉ là một công trình kiến trúc cổ, mà còn là biểu tượng của sự phát triển văn hóa – tôn giáo – chính trị của một nền văn minh đã từng rực rỡ trong lịch sử. Việc giữ gìn và phát huy giá trị của Trà Kiệu không chỉ là trách nhiệm của các nhà quản lý di sản, mà còn là bổn phận và niềm tự hào của mỗi công dân Việt Nam.

Hãy cùng nhau bảo vệ di sản – vì đó là cách để ta lắng nghe tiếng vọng của cha ông và vun đắp cho một tương lai vững bền từ cội rễ văn hóa sâu xa.

Nguồn tham khảo: duyxuyen.quangnam.gov.vn